Cube 2 - Hypercube filmini hatırlayanlar varsa bir kaç kişi kendilerini kuantum etkilerininin gözle görünür derecede etkili olduğu 4 boyutlu bir kübün içinde buluyorlardı. Filmde, daha sonradan bu kübün sanal tasarımını yaptığı ortaya çıkan ve herkesle sevecen bir şekilde tanışmak için elini uzatan Jerry karakteri ortamın garipliğini sezerek diğer karakterlere olayı açıklamaya çalışıyordu ve "kuantum kaos" kavramını kullanıyordu. Aslında anlattıkları kuantum mekaniğinin klasik garip sonuçlarının daha da garip yorumlanmalarıydı : cisimlerin aynı anda birden fazla yerde olmaları, paralel evrenler... Olayın içinde şu anda modern fiziğin en önemli çalışma alanlarından biri olan "kaos" pek geçmiyordu ama Jerry ortamın kaotikliğine atıf yapmak istemiş olsa gerek...Kuantum mekaniği gerçtekten de bize çok garip bir dünya resmi çiziyor. Parçacıkların olasılıklar dahilinde çeşitli özellikleri kazanmalarıı, gözlenmeden bu özellikler hakkında bir şey söyleyemiyor olmamız gibi durumlar Newton'dan itibaren 18. ve 19. yy'larda hakim görüş olarak ortaya konan determinizmi(belirlenimciliği) yerle bir etti diyebiliriz. 1920'li yıllarda kuramın temel taşları atılmaya başlandığında fizik çevrelerinde bir çok kişi, buna Einstein da dahil olmak üzere, karşı çıkmış, gözlenen bu garip sonuçların arka planda bilmediğimiz değişkenler ve durumlarla ilgili olduklarını savunmuşlardır. Einstein bu karşıt görüşlülerin saflarının en önde olanlarındandı ve kuantum mekaniğindeki olasılık durumlarına atıf yaparak "Tanrı zar atmaz" diyerek konumunu göstermiştir.
Kuantum mekaniğinin bu gibi "garip" sonuçları kimilerine göre evreni ve gerçekliği anlayışımızın sınırına ulaştığımızı, kimilerine göre ise bunun felsefi anlamda uyarlanması ile öznel bir varoluş alanına işaret ediyordu. Özellikle son yıllarda popüler kültürün bu konuya ilgi duymasıyla her kafadan bir ses çıkmaya başladı : Kuantum benlikten, kuantum düşünceye kadar...
Peki bu garipliğin altında gerçekten Einstein'ın da iddia ettiği gibi bizim halen bilmediğimiz(belki de hiç bilemeyeceğimiz) farklı değişkenler mi rol oynuyor? Gözlediğimiz ve çoğu zaman objektik bilim anlayışıyla uyuşmayan bu durumlar aslında sadece gerçekliğin bize görünen yüzü mü? Bunun altında farklı bir mekanizma mı yatıyor?
Bu gibi soruları kendisine dert edinmiş ve iklim bilimleri konusunda kaos modellemeler üzerine araştırmalar yapan Tim Palmer tüm bu gariplikleri kaos teorisi yoluyla açıklanabileceğini iddia ediyor. Küçük değişikliklerin beklenmedik büyük etkiler yarattığı sistemleri inceleyen bu alanın şu anda kuantum mekaniği ile davranışını izah ettiğimiz parçacık dünyasını da açıklayabileceğini söylüyor. Görüşleri bazıları tarafından eleştirilse de bir çok teorik fizikçi tarafından destek görmeye başlamış bile...Palmer, konu üzerinde çalışmaların artmasıyla daha büyük ilerlemelerin sağlanacağını da sözlerine ekliyor.
İlgili makale geçtiğimiz hafta New Scientist'de yayınlandı. İncelemek için aşağıdaki bağlantıdan yararlanabilirsiniz :
Can fractals make sense of the quantum world? - New Scientist
4 yorum:
Kuantum konusu epey gündemde olsa da ne yazık ki yeteri kadar bilgim yok. Buna karşın değinmek istediğim nokta insanların büyük çoğunluğunun sadece ismini bildiği bir teoriyi kullanarak sahte bilim yapmak -örneğin kuantum olumlama gibi-, bilim kisvesi altında cebe para doldurmaktan başka bir şey değil. Umarım bu gibi oldukça soyut bilimsel olguları halkın rahatça anlayabileceği bir şekilde ortaya koyabilen eserler ortaya çıkar. İzlemedim fakat Cube seriside böyle sanırım.
Kesinlikle haklısınız; bunun örneklerini yazıda da belirttiğim gibi bir çok yerde görüyoruz.
Cube serisinin ikinci filminde kuantum konusu geçiyor ve olayı benim takip edebildiğim kadarıyla bilimsel öngörülerin dışına çıkmadan ele alıyorlar. Filmde bahsedilen kavramlar kuantum fiziğinin sonuçlarının birer yorumlaması aslında. Paralel evrenler gibi.. Bu yaklaşımlara bir çok itirazlar da var fakat filmde görselleştirilen etkiler bence oldukça etkileyiciydi. Göz atmanızı tavsiye ederim.
Ayrıca Kuantum Teorisini harika bir dille ve oldukça popüler bir şekilde anlatan bir kitap da önermek istiyorum :
Schrodinger'in Kedisinin Peşinde-John Gribbin(Metis Yayınları)
Bu kitap kuramın tarihsel gelişiminden teknik detaylarına kadar Türkçe yayınlanmış en harika kitaplardan biridir. Ayrıca geçen yıl ikincisi de çıktı : "Schrodinger'in Yavru Kedileri"... Şiddetle tavsiye edilir :)
Bu tavsiyenizi dikkate alacağım ve sanırım yarın edineceğim bu kitabı. Teşekkür ederim :)
Bu kitabın bende ayrı bir yeri var aslında; modern fizikle tanışmamı sağlayıp derinlere inmeme sebep olmuş bir kitaptır; kitaplığımın en baş köşesinde duruyor. Umarım beğenirsin; son bölümlere doğru işler biraz da olsa karışıyor gibi görünsede kuantum mekaniğinin büyük resmini çok kolay anlaşılabiliyor. Kitabı okurken/okuduktan sonra görüşlerini merakla bekliyorum :)
Yorum Gönder